Os matemáticos din que, na lotaría, a ganancia esperada de calquera xogador é sempre negativa: mesmo aínda que unha persoa comprase todos os boletos dun sorteo, unha parte importante, entre un 30% e un 50%, nunca se repartiría. Se o que un quere é gañar diñeiro e a estratexia é comprar lotaría, "o mellor é investir cero euros", razoa Alfonso Gordaliza, catedrático do departamento de Estatística da Universidade de Valladolid. "Claro que, como sospeitabamos, o anterior suxire que xogar á lotaría ten un compoñente irracional", engade. Tan irracional que se adoita dicir que os xogos son un imposto do Goberno ao descoñecemento en matemáticas ou, como dixo Thomas Jefferson, é tan marabillosa que fai recaer os impostos "só naqueles que queren pagalos de boa gaña".

Sorteos como a Lotaría de Nadal apelan á tradición, ás relacións sociais, a valores de cooperación e a unha chea de cousas que non teñen tanto que ver con gañar diñeiro, aínda que ese sexa un elemento moi importante. O anuncio da Lotaría deste ano preséntanos a un cerralleiro malhumorado e insolidario que non é feliz, ata que "se da conta do valor de compartir". Pero á marxe diso, nin todas as lotarías son iguais, nin reparten os mesmos premios, nin da mesma forma (porque hai distintos niveis de concentración de premios). Mesmo nun mesmo xogo a porcentaxe de premios sobre as cantidades xogadas varía, ás veces de forma bastante significativa, segundo o ano do que se trate, aínda que a porcentaxe destinada a premios sexa sempre o mesmo. Isto ocorre polo efecto do azar, porque nunca se venden todos os números dun sorteo ou porque unha pequena porcentaxe nunca se chega a cobrar.

Nos sorteos da sociedade do Estado e os da ONCE, a porcentaxe de premios repartidos sobre cantidades xogadas varia desde o 66% nos sorteos de Lotaría Nacional (incluído o de Nadal, ao que se destina o 70%) até o 50% do cupón dos cegos. A recadación de Lotaría Nacional ascendeu a 8.917 millóns de euros.